Kalp Yetersizliği
Tanı Ve Tedavileri
Kalp Yetersizliği Nedir?
Kalp yetersizliği; kalbin kanı pompalama gücünün normalden daha zayıf olmasıdır. Kalp yetersizliği, kalbin çalışmasının durması demek değildir. Kalp yetersizliğinde kan, kalp ve vücut arasında daha yavaş hareket eder, kalp içindeki basınçlar artar. Bu yüzden kalp vücudun ihtiyacı olan yeterli miktarda oksijen ve besin maddelerini karşılayabilecek kanı pompalayamaz.
Kalp yetersizliğinin başlangıç dönemlerinde daha fazla kanı pompalayabilmek için kalp içindeki boşluklarda olduğundan daha fazla gerilme olur. Ancak devamlı yüksek basınca karşı çalışan kalp adalesinde zamanla zayıflama ve kalp boşluklarında genişleme olur. Böbrekler de kendilerine az kan geldiği için bu duruma su ve tuz (sodyum) tutarak cevap verirler. Bu tutulan su kollarda, bacaklarda, ayaklarda, ayak bileklerinde, akciğerlerde ve diğer organlarda toplanır. Sonuçta; vücutta sıvı fazlalığı oluşur ve kişinin kilosu artar. Bu duruma sıvı biriktirici (konjestif) kalp yetersizliği denir.
Kalp yetersizliğinin belirtileri nelerdir?
Nefes darlığı: kanın akciğerlerde birikmesinden dolayı akciğerler oksijen almak için yeterince genişleyemezler. Bu durumda kişi egzersiz sırasında veya ciddi kalp yetersizliğinde görüldüğü gibi istirahatte, özellikle geceleri düz yatınca hava açlığı hisseder. Bazen de kuru öksürük ve hırıltılı solunum olur.
Bacaklarda, karında şişlik: Hem kan dolaşımı yavaşladığı hem de böbrekler aşırı su ve tuz tuttuğu için vücutta şişlikler oluşur. Kanın kalbe geridönüşü yerçekimi nedeniyle kalp seviyesinin daha alt bölümlerinde kalan organlardan (bacaklar, karaciğer, karın cildi, üreme organları gibi) daha zor olduğu için en fazla sıvı birikimi vücudun alt kısımlarında olur. Buna ödem (şişlik) denir. Kişinin vücut ağırlığı artmaya başlar. Geceyatınca vücudun alt kısımlarında biriken sıvı yerçekimi etkisi kalktığı için kalbe geri döner ve böbreklere daha fazla kan gelir, bu durum karşısında böbrekler daha az sıvı tutar ve kişiningece idrar yapma sıklığında artış olur.
Halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi, bilinç bulanıklığı: egzersiz sırasında vücudun hareketini sağlayan kaslara yeterli kan pompalanamadığı için çabuk yorulma ve halsizlik oluşur. Ayrıca beyine de az kan gittiği için baş dönmesi bilinç bulanıklığı gelişebilir.
Midede dolgunluk hissi, iştah kaybı, bulantı: bu tür şikayetlerin nedeni de sindirim sistemi organlarında sıvı birikmesidir.
Çarpıntı, nabız düzensizliği: kalp yeterince kan pompalayabilmek için dakikada normalden daha fazla atar, bazen bu atışlar düzensiz olabilir.
Karın ağrısı, ishal: sindirim sistemi organlarında ve karaciğerde sıvı birikiminden dolayı özellikle karnın sağ üst bölgesinde ağrı olur, bu ağrı karnın sağ üst bölgesine bastırmakla şiddetlenir.
Hastada yukarıda sayılan bu şikayetlerden biri veya birkaçı bulunabilir. Bunların şiddeti hafiften ağıra kadar değişebilir. Ancak bazen kalp yetersizliğininilk evrelerinde bu şikayetlerden hiçbiri de olmayabilir.
Kalp yetersizliğinin nedenleri nelerdir?
Kalp yetersizliği kalp kasında hasar yaratan çeşitli durumlarda ortaya çıkabilir. Bunlar;
Kalp damarlarında daralma veya tıkanmaya neden olan damar sertliği (Koroner arter hastalığı): koroner damarlar kalbe oksijen ve besinmaddelerini sunan, kalbi besleyen damarlardır. Koroner arter hastalığında, bu damarların normal yapısı bozulup duvarlarında yağ ve çeşitli hücreler birikir ve damar tıkanarak kalbe oksijen ve diğer besin öğeleri sunulamaz. Kalbin oksijen gereksiniminin arttığı durumlarda (egzersiz, korku, heyecanlanma, sinirlenme, cinsel aktivite gibi) bu damarlar kalbe yeterince kan sunamaz ve bunun sonucunda göğüs ağrısı olur.
Kalp krizi (Miyokard enfarktüsü): koroner damarlarda aniden tam tıkanma olursa kalp kası beslenemez ve kalp kası hücreleri ölür. Bu hücrelerin yerine kasılmayan skar dokusu oluşur ve kalbin kasılma fonksiyonları bozulur.
Kardiyomiyopatiler: koroner arter hastalığı dışında kalp kasında hasar yaratan durumlardır. Bunlara mikrobik enfeksiyonlar, alkol ve ilaç bağımlılığını örnek verebiliriz.
Yüksek tansiyon: kan basıncı, kanın damar duvarında yarattığı itme etkisidir. Yüksek kan basıncı ise arterlerdeki bu itme etkisinin normalden daha fazla olmasıdır. Bu durum yıllar içerisinde kalbi büyütür ve sonrasında kalbin kasılma fonksiyonunu bozar.
Kapak hastalıkları: kanın kalp içinde akarken veya vücuda pompalanırken engellenmesi veya geri kaçmasına neden olarak kalp kasında yetersizliğe yolaçarlar.
Şeker hastalığı
Böbrek yetmezliği
Kalp Yetersizliği nasıl tedavi edilir?
Doktorunuz ve siz bir araya gelerek hep birlikte tedavi seçeneklerini gözden geçirmelisiniz. Doktorunuz sizin için en uygun olan tedavi seçeneklerini belirleyecektir. Tedaviyi belirlemeden önce kalp yetmezliğinin tanısı doğru bir şekilde konularak hastanın yeterli şekilde incelenmesi gerekmektedir.
Doktorunuzun verdiği ilaçları düzenli olarak kullanınız. Kalp yetersizliği tedavisinde ana hatlarıyla kullanılan ilaçlar ACE inhibitörleri, AT-2 reseptör blokerleri, idrar söktürücüler, kalp kasının kasılmasını güçlendiren ilaçlar (digoxin gibi), damarlarda gevşeme yapan ilaçlar (vazodilatörler) ve betabloker denilen ilaç gruplarıdır.
Diyet alışkanlıklarında değişikler yapınız: Günde en fazla 2 gram tuz (sodyum) almalısınız. Lifli gıdalar ve potasyumdan zengin yiyecekler tüketmelisiniz. Eğer kilo fazlalığınız varsa günlük almanız gereken enerji (kalori) miktarını azaltmalısınız. Doymuş yağlardan, kolesterolden ve şekerden az beslenmelisiniz. Kalp yetersizliğinde diyet konusunda detaylı bilgi için ilgili bölüme bakınız.
Yaşam tarzı değişiklikleri: her gün kilonuzu aynı saatlerde tartarak not ediniz. Günlük faaliyetlerinizi doktorunuzun önerdiği şekilde arttırınız, zamanınızı devamlı dinlenerek hareketsiz bir şekilde geçirmeyiniz. Aşırı kilonuz varsa planlanmış aktivitelerle kilo vermeye çalışmalısınız. Sigara alışkanlığınız varsa vazgeçiniz, aşırı miktarda alkol kullanıyorsanız ya tamamen kesmeli ya da uygun bir şekilde azaltmalısınız.
Kalp yetmezliğinde cerrahi seçenekler (ameliyatlar): Bu cerrahi teknikleri; kalbi destekleyen cihazların takılması, kalp boşluklarının genişlemesinden dolayı kan kaçağına neden olan kalbin sol tarafındaki kapağın (mitral kapak) tamiri, tıkanan damarlara baypas yapılması, kalp kasına destek sağlamak amacıyla vücuttan alınan kasların kalbe yama yapılması, genişleyen kalp boşluklarının tamiri ve kalp nakli şekline özetleyebiliriz.
Doktorunuzla düzenli aralıklarla görüşünüz: Bu ziyaretler sırasında doktorunuz kullanmakta olduğunuz ilaçları ve kilo kayıtlarınızı görmekisteyecektir. Doktorunuzla görüşmeniz sırasında hangi sıklıkta kontrollere gelmeniz gerektiğini doktorunuza sorunuz.
Kalp Yetersizliği tedavisi bir takım işidir: Bu takımdaki anahtar oyuncu sizsiniz. Kalp doktorunuz ilaçlarınızı düzenler ve diğer tıbbi problemlerinizi çözümler. Takımın diğer üyeleri de ilgili hemşire, diyetisyen, eczacı ve egzersiz uzmanıdır. Bu takımın başarısı takımın etkin elemanı olarak sizin ilaçlarınızı düzenli kullanmanıza, diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri yapmanıza, doktorunuzla olan kontrollerinize düzenli olarak gitmenize bağlıdır.
kalp yetersizliği yetmezliği
Kalp yetersizliği tanısı nasıl konulur?
Kalp yetersizliği tanısında şikayetleriniz ve daha önceki tıbbi öykünüz ile ilgili olarak doktorunuz size birkaç soru soracaktır. Bunlar;
şeker hastalığı, yüksek tansiyon, böbrek hastalığı, göğüs ağrısı olup olmadığı ve diğer kalp hastalıklarının varlığı, sigara alışkanlığınız, alkol alışkanlığınız, almakta olduğunuz ilaçlar.
Daha sonra doktorunuz ayrıntılı bir muayene yapar ve kalp yetmezliği ile ilgili bulguları ve kalp yetmezliğini ağırlaştıracak diğer durumlarla ilgili muayene bulgularını araştırır.
Kalp yetersizliğinde kalp yetersizliğinin nedeni ve ciddiyeti ile ilgili birtakım laboratuvar tetkikleri istenir. Bunlar;
Kan testleri: böbrek (üre, kreatinin) ve tiroid bezinin fonksiyonları (TSH,FT3,FT4) ile ilgili testler, kan mineralleri (sodyum,potasyum,kalsiyum,magnezyum, fosfor), kan sayımı (hemogram).
Göğüs filmi: kalbinizin boyutlarını, kalp çevresinde ve akciğerlerde sıvı birikip birikmediğini gösterir.
Kalp ultrasonografisi (ekokardiyografi): EKO ultrason ışını yayan bir aletin göğüs duvarı üzerinizde hareket ettirilmesi ile yapılır. Bu tetkik sayesinde kalbin kapaklarını, kalp boşluklarını, kalbin pompalama kapasitesini değerlendirebiliriz.
Ejeksiyon fraksiyonu (EF): Bu en kolay eko ile ölçülebilir. EF kalbin her atışta kanı hangi güçte pompaladığının bir göstergesidir. Normalde %50’den fazladır. Bu değer %40’ın altında olursa sistolik kalp yetersizliği tanısı konur. Ancak EF değeri normal olsa bile kalp yetersizliği olabilir. Buna diyastolik kalp yetersizliği denir. Sistolik kalp yetersizliği, kalp kasının yeterli güçte kasılamaması nedeniyle oluşur. Bu nedenle kalp yeterli kanı vücuda pompalanamaz. Diyastolik kalp yetersizliğinde kalbin kasılma gücü normaldir. Ancak kalp yeterli miktarda gevşeyemediği için yeterli kan kalbe giremez.
Kalp grafisi (Elektrokardiyografi,EKG): Kalpten gelen elektrik sinyallerini kaydeder. Göğüs kafesinize, el ve ayak bileklerinize yerleştirilen çeşitli elektrotlarla çekilir. Bu elektrotlar EKG monitörüne bağlanır ve kağıt üzerinde kalbinizin elektrik aktivitesini gösteren çizimler çıkar.
Hangi durumlarda doktorunuzu aramalısınız?
Burada herhangi bir şikayetiniz olduğunda bir sonraki randevunuzu beklemeden doktorunuza haber vermeniz gereken durumlar özetlenmiştir. Herhangi bir şikayetiniz olduğunda kullanmakta olduğunuz ilaçları doktorunuza danışmadan kesmeyin veya değiştirmeyiniz.
- Beklenmeyen Aşırı Kilo Artışları (Günde Bir Kilo Veya Haftada 2,5 Kilo)
- Ayak, Bacak, Karın Ve Ayak Bileklerindeki Şişliklerin Artması
- Nefes Darlığında Artış, Özellikle Uykudan Nefes Darlığı Ile Uyanılması
- Midede Şişkinlik Hissetme, Iştahsızlık, Bulantı
- Aşırı Yorgunluk, Günlük Işlerinizi Yapamayacak Duruma Gelmeniz
- Solunum Yolu Enfeksiyonları, Aşırı Öksürük
- Nabzınızın Dakikada 120’nin Üzerine Çıkması
- Yeni Başlayan Düzensiz Nabız Atışları
- Eforla Artan Göğüs Ağrısı
- Düzenli Egzersizler Sırasında Veya Istirahat Halinde Nefes Almada Güçlük Gelişmesi
- Uyku Düzeninizin Bozulması (Uyumada Zorluk Veya Aşırı Uyku Isteği)
- Idrar Miktarınızın Azalması
- Devamlı Huzursuzluk Hali, Bilinç Bulanıklığı
- Devamlı Baş Dönmesi, Sersemlik Hissi
“ÖNEMLİ: Bu durumlarda şikayetlerinizin daha da artmasını beklemeden doktorunuzu arayınız. Kolaylıkla ulaşabilecek şekilde doktorunuzuntelefonnumarası, kullanmakta olduğunuz ilaçları, dozlarını ve varsa ilaç allerjilerinizi bildiren bir liste yapınız”
Acil servise ne zaman başvurmalısınız?
- Yeni Başlayan Ciddi Göğüs Ağrısı, Nefes Darlığı, Terleme, Bulantı, Güçsüzlük
- Kalp Atışlarınızda Hızlanma (Dakikada 120-150’den Fazlaysa Ve Özellikle Nefes Darlığı Eşlik Ediyorsa)
- Kol Ve Bacaklarınızda Ani Başlayan Güçsüzlük Veya Hareket Ettirememe
- Ani Başlayan Ciddi Baş Ağrısı
- Bilinç Kaybı, Anlamsız Konuşmalar, Bayılma
